menu

Michaël leert ons denken met ons hart

Hans Stolp 

De mens dacht vroeger met zijn hart

Wij kunnen ons maar moeilijk voorstellen dat de mens in oude tijden niet met zijn hoofd dacht, maar met zijn hart. Toch was dat zo: het hart was in die voorbije tijden het denkorgaan van de mens, en niet zijn hersens. Zelfs Aristoteles, de grote Griekse filosoof – hij leefde omstreeks 350 v. Chr. - vertelde nog dat het hart het centrale orgaan van het denken is. En in oude Chinese geschriften, vastgelegd op bamboelatjes, staat geschreven dat het hart een eigen denken kent.[1]

De gedachten die in het hart van de mens omgingen, waren ingevingen vanuit de geestelijke wereld. Het waren dus intuïtieve gedachten en zeker niet de logische, rationele gedachten of overwegingen die wij tegenwoordig kennen. Dat betekent dat de mens in die oude tijden zijn gedachten als ingevingen beleefde die vanuit een hogere wereld kwamen en een direct geschenk van de goden waren. Daarbij gold dat hoe zuiverder iemands hart was, hoe zuiverder de gedachten of ingevingen waren die in hem leefden. De priesters en priesteressen moesten daarom de zuiverheid van het eigen hart voortdurend behoeden – en wel met een uiterste zorgvuldigheid.

Omdat het vroegere denken van het hart een onbewust, intuïtief denken was, was het de mens in die tijd ook niet mogelijk zijn gedachten te ordenen, te verklaren, toe te lichten of uit te leggen.

De opkomst van het logische denken

Het was in de Grieks-Romeinse cultuurperiode (die omstreeks 747 v. Chr. begon en omstreeks 1413 na Chr. eindigde) dat de mens een ander, een nieuw denken ontwikkelde en in de eeuwen daarna tot steeds groter bloei bracht. Het was dezelfde Aristoteles die met zijn logica de basis voor dit denken legde.[2] Dit andere, nieuwe denken is echter niet aan ons hart gebonden, maar aan ons hoofd, en wel aan onze hersenen. ?Het oude denken van het hart was, zoals gezegd, een gave die ons vanuit de geestelijke wereld geschonken werd. Daarbij waren het de engelen die de mens hun gedachten schonken. Maar dit nieuwe denken kwam uit de mens zelf voort. En wel uit het verstandelijke denken dat door onze hersenen mogelijk wordt gemaakt.

Dit denken-met-de-hersenen heeft inmiddels een hoge vlucht genomen: onze hele cultuur is doordrongen van dit op de aarde gerichte, materialistische denken. Kenmerkend voor dit denken is dat het van het vroegere denken verschilt als de nacht van de dag. De gedachten die leefden in het oude denken van het hart kwamen immers regelrecht uit de geestelijke wereld. En omdat deze gedachten in het hart leefden, wist de mens dat zij juist en wáár waren: het hart wéét immers. Daarom had het oude denken geen logica nodig.

Het nieuwe denken kwam echter uit de mens zelf voort. Daarom beperkten de gedachten die uit dit denken voortkwamen, zich tot de aardse wereld en dus tot alles wat te bewijzen valt. Vergeleken met het oude hartedenken was dit nieuwe denken dan ook koud. Het hartedenken werd immers doorstraald door het licht en de warmte van de geestelijke wereld, maar dit nieuwe denken komt ‘alleen maar’ uit de aardse wereld en uit onze hersenen voort. ?Vergis je overigens niet: ook al lijkt deze overgang van het oude hartedenken naar het verstandelijke denken van de hersenen een verlies of achteruitgang, het is in wezen een stap vooruit. Want dankzij deze ontwikkeling kreeg de mens de mogelijkheid om nu ook zelf het meesterschap over het denken te verwerven.

Daarbij moest de mens dit vermogen vanuit het allerlaagste niveau (het denken met de hersenen) opbouwen om het vervolgens stap voor stap om te vormen tot een stralende denkkracht, waarin liefde en denken tot één zijn geworden. En iedereen weet dat dit laatste op dit moment nog lang niet het geval is.

?Dit alles betekent dat de mens bewust zal moeten werken aan het ontwikkelen van zijn denkvermogen om het tot een steeds hoger niveau om te vormen. Het moet opnieuw een levend, warm denken worden dat weer met het hart verbonden is. De liefde leeft immers in het hart: daar alleen is de bron ervan te vinden.

Het denken is een geschenk van Michaël

Het was de grote aartsengel Michaël onder wiens leiding de ontwikkelingen rond het denken zich voltrokken. Hij was het die het mogelijk maakte dat de stralende, levende denkkracht van het hart vanuit de geestelijke werelden afdaalde naar de aarde om daar aan de mens geschonken te worden. Weliswaar verloor het denken daarbij de warmte en de levende kracht die het in de geestelijke werelden bezat, maar alleen zo kon het als een beginnend denkvermogen aan de mens geschonken worden.

Daarbij werd dat beginnende denkvermogen op aarde aan het hoofd van de mensen - en wel aan hun hersenen – gebonden.

Het was dankzij dit geschenk dat de Grieks-Romeinse cultuurperiode de tijd kon worden, waarin de mens tot steeds grotere denkprestaties in staat raakte. Velen wijdden zich in die tijd bijvoorbeeld aan filosofie en retorica, de kunst van de welsprekendheid of van het overtuigen-met-woorden. Deze geliefde studies (die tegelijk ook een kunst genoemd mogen worden) hielpen de mensen om hun denken te ontwikkelen.

Het tijdperk van Michaël

In 1879 begon het tijdperk van de aartsengel Michaël op aarde. Alle zeven aartsengelen inspireren – elkaar daarbij afwisselend - het leven op aarde gedurende een periode van ongeveer 350 jaar. Gedurende die tijd zijn zij de inspirerende geest van dat tijdvak, ofwel de genius van de cultuur in dat tijdvak. De aartsengel Michaël is dus vanaf 1879 de aartsengel van onze tijd. Wat betekent dat voor ons thema? En dus: wat bewerkt en inspireert Michaël op het gebied van het denken?

Michaël wil ons denken opnieuw met ons hart verbinden, zodat wij weer leren denken met ons hart. Dat houdt overigens geen terugkeer in naar de vroegere, onbewuste manier van denken met het hart. Dat was immers een geschenk van de goden die hun gedachten in ons hart neerlegden. Nee, Michaël wil ons leren het bewuste denken, zoals wij dat nu inmiddels kennen en beheersen, om te vormen tot een hoger denken: tot een bewust denken met ons hart. Ons hart moet weer ons denkorgaan worden.

Nu is denken met ons hart een heel andere vorm van denken dan het logische denken van onze hersenen. Misschien kan ik dat verschil het beste toelichten met een voorbeeld. Stel je voor dat je al enige tijd worstelt met een probleem, waarvoor je maar geen oplossing kunt vinden. Tot je op een morgen wakker wordt en plotseling het antwoord weet. Je ziet de oplossing voor je. Daarbij overzie je het geheel (alle facetten van het probleem en de verschillende aspecten van de oplossing) als het ware met één blik, met één oogopslag. Het is als een mozaïek, waarvan nu alle stukjes op hun plaats liggen. Je merkt ook meteen: dit is een wéten, en geen kennis van het hoofd. Daarom voel je ook direct dat het klopt.

Dat is dus het denken van het hart: dat je alles met een blik overziet en dat je vanbinnen weet dat het wáár is. Het logische denken analyseert en lost het probleem stukje bij beetje op: als je dit doet, dan gebeurt er dat, en als je dan vervolgens dat doet, gebeurt er dat, enzovoort. Het logische denken voltrekt zich stap voor stap. Het hartedenken daarentegen overziet alles met één blik en wéét. Zijn onze hersens toegerust op het analyseren en ontleden, bij ons hart staat het weten centraal, een weten dat een totaaloverzicht heeft over het geheel.

Niet voor niets spreken we tegenwoordig steeds vaker over het holistische denken. Dat is een denken dat uitgaat van het geheel en dat de samenhang tussen alle onderdelen met één blik overziet. Het heersende denken – het hersendenken – is er juist op ingesteld is om te ontleden en elk onderdeel op zich onder de loep te nemen.

Deze ontwikkeling wordt door de geneeskunde gespiegeld: de heersende manier van denken op medisch gebied is tot nu toe het analytische, ontledende denken. Maar nu zien we daarnaast steeds meer de holistische geneeskunde opkomen die uitgaat van het geheel en die bij ziekte niet alleen de aandacht richt op dat ene zieke orgaan, maar die in die ziekte een verstoring van evenwicht ziet tussen de verschillende organen van het lichaam onderling.

De krachten van de materie beginnen ons meer en meer te beheersen

Wij mensen zijn door de ontwikkeling van het hersendenken langzamerhand denkautomaten geworden. Wij verloren meer en meer de verbinding met onze intuïtie. Ook raakten we steeds eenzijdiger gericht op de wereld van de materie. We vergaten in toenemende mate dat er ook nog een wereld bestaat die ons hersendenken niet kan waarnemen of bewijzen: de geestelijke wereld. Daardoor zijn we de verbinding kwijtgeraakt met de wereld van onze herkomst en onze bestemming en raakten we opgesloten in de beperkte wereld van de materie. Het is daarom dat dit denken een dood denken wordt genoemd: het kent en respecteert alleen de wereld van de materie, maar ontkent de levende wereld van de geest.

Wanneer deze ontwikkeling ongestoord door zou gaan, zouden wij sterven: de geest in ons zou sterven en wij zouden zijn overgelaten aan de wereld van de materie.

Het was Michaël die deze ontwikkeling eeuwen geleden al zag aankomen. Daarom zet hij in deze tijd alles op alles om ons te bevrijden uit de beknellende greep van de materie om ons weer te verbinden met de levende krachten van de geest. Dat kan alleen maar, zo maakt Michaël ons keer op keer duidelijk, als wij ons denken weer omvormen (ofwel verheffen) van een hoofddenken tot een hartedenken.

Denken met het hart

Het moge duidelijk zijn dat we de door Michaël bedoelde overgang van denken – van hersendenken naar hartedenken – niet in één, twee generaties zullen bereiken. Daarvoor is deze overgang te ingrijpend. We moeten stap voor stap naar dit hogere denken toegroeien. Daarbij geeft Michaël aanwijzingen, hoe wij ons ieder persoonlijk op deze overgang kunnen voorbereiden en hoe we daaraan kunnen bijdragen.

De belangrijkste opdracht die hij ons daarbij geeft, is om allereerst de krachten van ons hart te versterken en te verlevendigen. Dat kan bijvoorbeeld door ons écht te leren verplaatsen in de ander en daarbij alle oordelen en stokpaardjes los te laten. Denk niet dat dit gemakkelijk is, integendeel. We moeten namelijk leren onszelf als het ware bij de ontmoeting met de ander los te laten en achter ons te laten, zodat we een vreemde worden voor onszelf. Dat betekent dat we alle gevoelens, normen, vanzelfsprekende ideeën en gedachten die ons gewoonlijk meteen tot allerlei oordelen brengen (dat is goed, dat is niet goed, dat is leuk en dat is niet leuk) opzij moeten zetten om heel open en volstrekt onbevangen naar de ander te kunnen luisteren.

Alleen dan kunnen we écht leren kijken door de ogen van de ander. Hoe meer we op deze manier onze oprechte aandacht voor de ander leren ontwikkelen, hoe meer ons hart er al doende op wordt voorbereid om ons nieuwe denkorgaan te worden. Wanneer we namelijk met een open hart naar de ander luisteren, zullen we met mededogen en bewogenheid over de ander gaan denken. Zo leggen we de basis voor een denken met het hart dat warm en innig is.

Michaël, de wegbereider van Christus

Als we naast dit alles ook nog bedenken dat het Christus zelf is die leeft in ons hart, dan wordt het nog duidelijker, waarom Michaël ons wil leren denken met ons hart. Want wanneer we het nieuwe hartedenken ontwikkelen, een denken vol mededogen en bewogenheid, kan Christus zelf actief worden in ons denken. Dan kan Hij opstaan in al onze gedachten en in al onze inzichten.

Daarmee wordt duidelijk, waarom Michaël de omvorming van ons denken zo belangrijk vindt: hij is immers de wegbereider van Christus op aarde en daarom is hem er alles, maar dan ook werkelijk alles, aan gelegen dat Christus kan opstaan in ons denken. De omvorming of verheffing van ons hersendenken tot hartedenken is een grootse voorbereiding op die allesbeslissende gebeurtenis.

Vergis je overigens niet: ons hersendenken was een geschenk, en blíjft een geschenk. Maar nu mogen we dit denken met behoud van de bewuste, logische kwaliteiten ervan, verheffen tot het hogere denken van ons hart. Wanneer dat gebeurt, zullen we steeds duidelijker zien hoe het oude, onbewuste en intuïtieve hartedenken van vroeger - door de fase van het hersendenken heen - werd omgevormd tot de hogere, bewuste vorm van hartedenken van de toekomst. Een hartedenken dat wéét en dat het geheel met een blik overziet en daarom ook holistisch is. Naar dat denken zijn wij onderweg.

Daarom stelt Michaël aan ieder van ons de vraag: heb jij al leren denken met je hart?


[1] Zie Marie Thérése Lips, Denken vanuit je hart, Uitg. Ankh-Hermes, 2005 top

[2] Aristoteles voerde de logica in als manier om wetenschap en filosofie te bedrijven. De logica is een redeneerkunst, een wetenschap die zich bezighoudt met de formele regels van het redeneren. top

© Esoterisch Christendom 2024